بررسی تحولات حقوق بین الملل در مخاصمات مسلحانه دریاییword

فهرست

عنوان صفحه

 چكيده...................................................................................................................................................1 مقدمه....................................................................................................................................................3

 بخش اول

كليات

 فصل اول: مخاصمات مسلحانه دریایی

 گفتار اول – سیر تحول تاریخی در مخاصمات مسلحانه دریایی

 بند ا- دوران باستان.........................................................................................................................7

مبحث اول- اقوام واجد تمدن دریایی و استعمارگران اولیه...............................................................7

1-1-اژی ها(کرنی ها) .....................................................................................................................8

1-2- فنیقی ها..... ...........................................................................................................................8

مبحث دوم-اقوام واجدتمدن دوگانه بری و بحری(هند و اروپاییان)................................................10

2 –1-ایران ...................................................................................................................................11

2 –2 -یونانیان ..............................................................................................................................12

2-3 -روم......................................................................................................................................12

بند 2-ظهور اسلام و تمدن دریانوردی مسلمانان..........................................................................13

2-1-نیروی دریایی در عصر خلفای راشدین و اموی............................................................................15

2-2- نیروی دریایی در عصر عباسیان.................................................................................................16

بند 3- بعد از قرون وسطی تا اوایل قرن بیستم..............................................................................17

3-1-تسلط پرتغالیها ،اسپانیائیها و هلندی ها بر دریا .........................................................................17

بند4- از اوایل قرن بیستم تاکنون..........................................................................................................19

4-1-اعلامیه ها و عهدنامه ها ..................................................................................................................19

4-2-کنوانسیونهای چهار گانه1949 ژنو و پروتکل های الحاقی 1977....................................................21

 گفتار دوم –تعاریف و بیان مفاهیم........................................................................................22

کلیات و بیان مفاهیم.............................................................................................................................22

حقوق بشر دوستانه................................................................................................................................22

بنداول-اعمال جنگی.............................................................................................................................23

1-2-اعلام رسمی جنگ........................................................................................................................24

1-3-تجاوز.............................................................................................................................................25

1-4–جنگ و توسل به زور.................................................................................................................26

1-5- محاصره.دریایی.............................................................................................................................27

1-6-اشغال نظامی..................................................................................................................................30

 بند دوم-ابزار و ادوات جنگی مورد استفاده درزمان مخاصمه در دریا.................................................31

مبحث اول-انواع کشتی ها.............................................................................................................31

2–1 –کشتی های جنگی.................................................................................................................................31

2-2-کشتی های دولتی......................................................................................................................34

2 – 3 –کشتی های تجاری............................................................................................................35

3 –4–کشتی های پشتیبانی.............................................................................................................36

مبحث دوم-سایر ادوات جنگی.......................................................................................................37

2– 2 – ‍1 –اژدرها........................................................................................................ .............................................37

2 – 2 – 2 –موشکها.............................................................................................................................37

بند سوم-مقررات خاص در مورد روشهاي جنگ دريايي.............................................................38

2– 3 – 1 –بمباران دریایی......................................................................................................................38

2– 3 – 2 –مین گذاری دریایی.............................................................................................................39

فصل دوم: قلمرو و گستره اجرای حقوق مخاصمات مسلحانه در دریا

گفتار اول-مناطق جنگی در دریا....................................................................................................42

کلیات- در سرزمین طرفهای مخاصمه که برای نیروهای متخاصم در دسترس باشد..........................42

قسمت اول –قلمرو ملی...................................................................................................................43

بند 1–آبهای داخلی، دریای سرزمینی وآبهای مجمع الجزایری طرف مخاصمه................................43

1-1-خطوط مبدأ.................................................................................................................................43

1-2-آبهای داخلی...............................................................................................................................43

1-3-دریای سرزمینی...........................................................................................................................44

1-4-منطقه مجاور ...............................................................................................................................45

1-5- آبهای مجمع الجزایری............................................................................................................... 45

1-6- مناطق امنیت در منطقه انحصاری اقتصادی..................................................................................46

قسمت دوم –قلمرو فرا ملی..................................................................................................................47

بند2-دریای آزاد...................................................................................................................................47

 گفتار دوم-مناطق ممنوعه دریایی..................................................................................................48

2-2-1-محدوده مجزا از دریا و فضای بالای آن باتوافق طرفین درگیر مخاصمه.......................................48

2-2-2-منطقه ممنوعه ثابت..................................................................................................................48 2-2-3-منطقه ممنوعه متغیر..................................................................................................................49

2-2-4--مناطق دریایی کشورهای بی طرف...........................................................................................50

 گفتار سوم –وضعیت دریانوردی کشتی های جنگیدر زمان جنگ و صلح..............................................51

مبحث اول-عبور بی ضرر و مصونیتهای کشتی ها و ناوهای جنگی...................................................51

بند اول- عبور بی ضرر کشتی هاو ناوهای جنگی..............................................................................................51

بند دوم -مصونیت کشتی های جنگی..............................................................................................................52

1-2-1-مصونیت حقوقی................................................................................................................................53

1-2-2-مصونیت جزایی..................................................................................................................................53

 مبحث دوم-عبور کشتی های جنگی از منطق مختلف دریا................................................................56

بند 1-جنگ و صلح و وضعیت کشتیرانی کشتی های جنگی......................................................................56

 2-1-1- کشتی های جنگی و مسئله عبور از آب های داخلی............................................................................56

2-1-2- دریاهای سرزمینی و عبور کشتی های جنگی....................................................................................57

2-1-3- منطقه انحصاری اقتصادی و عبور کشتی های جنگی........................................................................59

2-1-4- فعالیت های نظامی در منطقة انحصاری اقتصادی مطابق کنوانسیون 1982.دریاها..................................60

2-1-5- کشتی های جنگی و عبور از آبهای مجمع الجزایری...........................................................................63

2-1-6- عبور کشتی های جنگی از تنگه ها...................................................................................................64

بند2- عبورکشتی های جنگی و دریاهای آزاد......................................................................................66

2-2-1-حق بازرسی و تفتیش در دریای آزاد...................................................................................................68

2-2-2- حق ادامه تعقیب در دریای آزاد.........................................................................................................70

 بخش دوم

اصول کلی حاکم بر مخاصمات مسلحانه دریایی نسبت به طرفین مخاصمه و کشورهای بیطرف و عملکرد سازمانهای بین المللی در این خصوص

 فصل اول: اقدامات جنگ دریایی ،صلاحیتها و اصول حاکم بر آن.................................................73

 گفتار اول-اقدامات واصول حاکم بر جنگ دریایی ................................................................................73

1 – 1-رعایت احتیاط در حمله .....................................................................................................74

2 – 1 در خصوص جمعیتها و افراد غیر نظامی...............................................................................74

3 – 1 در خصوص اهداف غیر نظامی............................................................................................75

4 – 1 – در خصوص کشتی ها و افرادی که به هر نحو تسلیم شده اند...........................................76

5– 1- کلیه اقدامات و تدابیر به منظور نجات کشتی شکستگان،مجروحان و بیماران و اسیران.........76

6 – 1 – منع نیرنگهای خائنانه در جنگ دریایی .............................................................................77

7 – 1 – حیله ها و نیرنگهای جنگی مشروع درجنگ دریایی.........................................................77

8 – 1 – منع آسیب گسترده به محیط زیست دریایی.......................................................................79

9 – 1- نامحدود بودن حق انتخاب روشهای جنگی ......................................................................80

 بند اول- اقدامات نسبت به کشتی های طرف مخاصمه..........................................................................80

بند دوم-حق غنیمت گیری....................................................................................................................81

 گفتار دوم -اهداف نظامی و اهداف مورد حمایت در مخاصمات مسلحانه دردریا..................................82

 بند اول-کشتی های جنگی و هواپیما های نظامی دشمن......................................................................82

بند دوم-کشتی های تجاری دشمن ،محموله و مسافران و خدمه..........................................................82

1 –2 – کشتی های تجاری دشمن...................................................................................................82

2 –2 – محموله کشتی های تجاری دشمن.......................................................................................85

3 – 2 – خدمه کشتی تجاری...........................................................................................................87

4-2- مسافران کشتی تجاری...........................................................................................................88

بند سوم –کشتی های بیمارستانی..................................................................................................88

1 – 3 –علائم و مشخصات کشتی های بیمارستانی .......................................................................89

2 – 3 – کشتیهای بیمارستانی نظامی................................................................................................90

3 – 3 –کشتی های بیمارستانی صلیب سرخ و انجمن های امدادرسانی..........................................91

4 – 3 –قایقهای نجات ساحلی و سایرقایقهای پزشکی ..................................................................91

بند چهارم -سایر کشتیهای مورد حمایت..............................................................................................92

1 – 4 – کشتیهای حامل کالاهای امدادی برای غیر نظامیان................................................................92

2 – 4 –کشتی های منحصر برای ماهیگیری و قایقهای کوچک در تجارت محلی............................92

3 – 4–کشتی های دارای مسئولیت مذهبی یا ماموریتهای انسان دوستانه........................................ 93

4 – 4 – کشتیهای کارتل...............................................................................................................94

بند پنجم –سایر اهداف مورد حمایت .......................................................................................94

بند ششم–سایر اهداف زمینی......................................................................................................95

 فصل دوم: بیطرفی در مخاصمات مسلحانه دریایی..............................................................97

 گفتار اول-حقوق و تکالیف کشورهای بیطرف در نبرد دریایی.......................................................98

بند اول–حقوق کشورهای بیطرف در نبرد دریایی................................................................................98

1 – 1 –مصونیت قلمرو دریایی......................................................................................................98

1 – 2–آزادی روابط تجاری با متخاصمان و وارائه برخی خدمات به آنها.......................................98

1 – 3–اجازه ورود،عبور و توقف به کشتیهای متخاصم.................................................................99

1 – 4–اجازه سوخت رسانی و تعمیر کشتی های جنگی متخاصم در بنادر...................................100

 بند دوم- تکالیف کشورهای بی طرف در نبرد دریایی.........................................................................101

2 – 1 –منع مداخله مستقیم در مخاصمات....................................................................................101

2 – 2 –منع تجهیز و تدارک دریایی متخاصمان......................................................................101

2 – 3 –منع حمل و نقل قاچاق جنگی.........................................................................................102

2 – 4 –منع دادن اطلاعات نظامی به متخاصمان...........................................................................102

2 – 5 –ممانعت ازشرکت بیماران و مجروحان در جنگ .............................................................103

 گفتار دوم –حقوق و تکالیف کشورهای متخاصم در نبرد دریایی.......................................................103

بند اول–حقوق کشورهای متخاصم...................................................................................................103

3 – 1 –حق عبور بی ضرر متخاصمان از آبهای کشور بیطرف......................................................103

3 – 2 –بازدید و بازرسی کشتی های تجاری کشور بیطرف..........................................................104

بند دوم–تکالیف کشورهای متخاصم ................................................................................................106

4–1 –منع مخاصمه در آبهای کشور بیطرف.................................................................................106

4 – 2 –منع غنیمت گیری در آبهای متخاصم................................................................................106

 گفتار سوم-پایان مخاصمات مسلحانه دریایی............................................................................107

بند اول-آتش بس و متارکه جنگ.......................................................................................................107

5 – 1 –حالت دائم ، موقت و تعلیق مخاصمه...................................................................................111

بند دوم-از طریق نمایندگان پارلمانی و قدرتهای حامی.......................................................................112

بند سوم-تصمیم به صلح....................................................................................................................113

 گفتار چهارم – نقش و عملکرد سازمانهای بین المللی در مخاصمات مسلحانه دریای............................................................................................................................................114

بند اول - ضمانت اجراهای غیرحقوقی در حقوق بین الملل.........................................................114

1-1 ضمانت اجرای اخلاقی ...........................................................................................................114

2-1-ضمانت اجرای سیاسی ..........................................................................................................114

3-1 افکار عمومی جهانی ...............................................................................................................114

 بند دوم - ضمانت اجرا در نظام ملل متحد.......................................................................................115

2-1- تدابیر انضباطی......................................................................................................................116

2 -2- تدابیر توصیه ای .................................................................................................................116

2-3- تدابیر تقبیحی.........................................................................................................................117

2-4 - تدابیر الزام آور .....................................................................................................................117

بند سوم- غرامت.............................................................................................................................117

بند چهارم- کمیسیون بین المللی حقیقت یاب...............................................................................119

بند پنجم - کمیته بین المللی صلیب سرخ.....................................................................................120

بند ششم- نقض حقوق بشر دوستانه و دیوان بین المللی کیفری.....................................................121

نتیجه گیری..................................................................................................................................122

کتابنامه........................................................................................................................................126

چکیده انگلیسی.....................................................................................................................

 چکیده:

با اینکه درحقوق بین الملل توسل به زور ،جنگ به عنوان بارزترین نماد از تهدید صلح و امنیت بین المللی تحت قاعده در آمده و مشروعیت بین المللی آن امری استثنایی شده است اما مبانی و عوامل انگیزش و بروز جنگ چنان پیچیده است که نمی توان ، جهانی عاری از جنگ را محقق ساخت به همین علت است که حقوق جنگ یا حقوق بشر دوستانه در صدد برآمده تا نوع و سطح رفتار دولتها و افراد را کنترل نمایدتا اثرات منفی وقوع جنگ را با تدوین قوانین ومقررات و ضمانت اجراهای محکم تا حد امکان کاهش دهد. رعایت اصول عرفی، اصول کلی حقوق بین الملل و وجود قراردادهای بین المللی و سایر مقررات بین المللی در توسعه ،تدوین و تحولات حقوق بین الملل در خصوص جنگهای دریایی نقش بسزایی داشته و باعث التزام دولتها و افراد نظامی چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی به رعایت این قوانین شده است.استفاده از محیط دریا هموار ه برای همه کشورها و خصوصا برخی کشورهای قدرتمند ساحلی که معمولاً و از لحاظ تاریخی دارای قدرت و امکانات بیشتری در زمینه دریانوردی و کشتی رانی هستند بسیار مهم بوده است .تحولات حقوق بین الملل در مخاصمات مسلحانه دریایی با گذشت زمان و پیدایش قواعد عرفی حقوق بین الملل و تدوین مقررات خاص در این زمینه خصوصاً از اوایل قرن بیستم تحول شگرفی یافته است بدین نحوکه با تشکیل معاهده ها وکنوانسیون های مرتبط در خصوص مقررات جنگهای دریایی و نیز تشکیل کنوانسیونهای چهار گانه1949 ژنو و پروتکل های الحاقی 1977 خصوصا کنوانسیون دوم 1949 ژنو در خصوص اصلاح وضع مجروحان ،بیماران و مغروقین نیروهای مسلح در روی دریا که با پذیرش اکثر کشورهای جهان همرا بود به سمتی پیشرفته است که محدودیت های خاصی را برای استفاده از زور علیه طرف مقابل تحمیل می کند ، ومنجر به جلو گیری از بکارگیری تسلیحات جنگی غیر متعارف ،حملات کورکورانه بدون تفکیک ، اهداف غیر نظامی و تلفات غیر نظامی گردیده است.

 واژگان کلیدی: مخاصمات مسلحانه دریایی ،حقوق بشر دوستانه ،کنوانسیون های چهار گانه ژنو،عبورکشتی های جنگی.حقوق کشورهای بی طرف.

مقدمه :

امروزه از یک سوء توسل به جنگ دریایی الزاماً به معنای غلبه نظامی بر دشمن نیست و هدف از آن جلوگیری از دسترسی طرف مقابل به مناطق مختلف دریایی و تحت فشار قرار دادن آنها از لحاظ اقتصادی و سیاسی ،برای رسیدن به اهداف مورد نظر می باشد. واز سوی دیگر در پی گسترش روز افزون حجم مبادلات دریایی و اهمیت حمل و نقل دریایی خصوصا انتقال سوخت و قرار گرفتن بسیاری از میادین نفت و گاز در مناطق مختلف دریایی برقراری نظم و امنیت بین المللی را جهت تردد کشتی های تجاری و مسافرتی و... توسط نیروهای دریایی کشورهای ساحلی در مناطق مختلف دریایی و همچنین سایر کشورها در دریای آزاد ضروری می نماید ،خصوصا مراقبت از این کشتی ها در هنگام بروز مخاصمات مسلحانه دریایی و جلوگیری از دزدی دریایی ، پس ضرورت شکل گیری قواعد حاکم بر جنگهای دریایی و رعایت حقوق بشر دوستانه در هنگام مخاصمه اجتناب ناپذیر است، همواره وقوع جنگهای دریایی خصوصا در سطح بین المللی همیشه و در طول تاریخ آثار زیان باری را به بارآورده و باعث خرابیها و کشتار افراد زیادی شده است و در طی سالیان متمادی و همگام با توسعه حقوق بین الملل، حقوق جنگ یا حقوق بشر دوستانه درجنگ های دریایی نیز تکامل یافته و به صورت مدون در آمده است . تاریخ تحولات حقوق بین الملل موید این معناست که تلاشهای جدی در شئون و سطوح مختلف به عمل آمد تا در صورت وقوع جنگ دریایی محدودیتها ی عینی و سنجش پذیری اعمال گردد ،در این فرآیند تکوین و تدوین ،اصول و قواعدی تحت عنوان حقوق مخاصمات مسلحانه دریایی دردستور کار قرار گرفت که از یک سو ناظر بر ممنوعیت توسل به زور بود ونیز در پرتو رویکردهای حقوق بشری به روابط انسانها در سطوح داخلی و بین المللی در مقام محدودیت آنها در آیین و شیو های مخاصمات مسلحانه صحه گذاشته است. جنبه مثبت روند رو به تکامل حقوق بین الملل در این خصوص این است که آزادی عمل سنتی دولتها در چارچوب حاکمیت مطلق و استفاده کامل از همه توانمندیها و شیوه ها در معرض چالش شدید قرار گرفته ،تا آنجا که همه کشورها در نظام بین الملل ،مجبور به توجیه اقدامات خود در چارچوب قواعد پذیرفته شده گردیده اند .حقوق جنگ دریایی تا حد زیادی در نیمه قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم رو به سوی تحولی قاعده مند رفته و در قالب اسناد بین المللی جای گرفته است.

الف ) سوال اصلی:

آیا قواعد حقوق بین الملل توانسته در مخاصمات مسلحانه دریایی به طور موثر اجرا گردد؟ سمت و سوی تحولات حقوق مخاصمات مسلحانه چگونه بوده است ؟

ب) فرضیه اصلی

با توجّه به پرسش اصلی پژوهش، فرضيه ‌اصلی را مي‌توان اين‌گونه بيان كرد که سیر تحولات حقوق بین الملل به سمتی پیشرفته است که توانسته به نحو موثری قواعد حقوق بشردوستانه را در مخاصمات مسلحانه دریایی به اجرا درآورد.

ج)هدف تحقیق

در این تحقیق سعی بر این شده است که قواعد حاکم بر مخاصمات مسلحانه دریایی یا همان اجرای حقوق بشردوستانه در جنگ دریایی و سیر تحولات حقوق بین الملل در این خصوص مو